Cây Bạc Hà - Công dụng và ứng dụng chăm sóc sức khoẻ

1. Cây Bạc Hà là cây gì?

Bạc Hà là loại cây thân thảo, sống lâu năm, cao 60–80 cm, mọc đứng hoặc hơi bò, phân nhánh. Thân hình vuông, màu xanh hoặc tím nhạt, có nhiều lông ngắn. Lá mọc đối, cuống dài từ 2 đến 10mm, phiến lá hình trứng hay thon dài, rộng 2-3cm, dài 3-7cm, mép có răng cưa, mặt trên và mặt dưới đều có lông che chở và lông bài tiết. Hoa mọc vòng ở kẽ lá, cánh hoa hình môi màu tím hay hồng nhạt có khi màu trắng. Ít khi thấy có quả và hạt. Toàn cây có mùi thơm vì có vị cay, tươi mát, dễ chịu, chứa tinh dầu Menthol.

Cây Bạc Hà mọc hoang và đuợc trồng tại nhiều vùng ở nước ta, mọc hoang cả ở miền đồng bằng và ở miền núi có nhiều như: Sapa (Lào Cai), Tam Đảo (Vĩnh Phúc), Ba Vì (Hà Tây), Bắc Cạn, Sơn La, Nghệ An...

2. Công dụng của cây Bạc Hà 

Bạc Hà được sử dụng nhiều trong cuộc sống hàng hàng, đặc việt là làm thuốc trong cả Đông y và Tây y.

Trong Đông Y Bạc Hà thường được sử dụng để trị các chứng bệnh như ho, sốt cao, cảm mạo phong nhiệt, đau đầu, mũi tắc, ra ít hoặc không có mồ hôi.

Tác dụng dược lý của bạc hà theo Tây Y: Các nghiên cứu về thành phần hoạt chất cho biết, Bạc Hà có những thành phần như: Vitamin A, C, D, B6; Magnesium, Protein, limonene, sodium… Đặc biệt bạc hà chứa hàm lượng tinh dầu rất lớn. Trong tinh dầu chứa 10,7% methoi và 23,4% methone. Nhờ những thành phần này, bạc hà có nhiều tác dụng dược lý tốt cho sức khỏe con người như: Kháng khuẩn và sát khuẩn mạnh, ức chế nhiều chủng vi khuẩn như Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, Salmonella Typhoid…

Bạc Hà có 2 loại chính và được biết đến nhiều là Bạc Hà Á và Bạc Hà Âu (Bạc Hà Cay).

Bạc Hà thu hái 1 năm 3- 4 lần sau khoảng 2-4 tháng của đợt trước có thể thu hái đợt sau. Bạc Hà có thể chưng cất tinh dầu khi còn tươi hoặc hơi héo nhẹ, dùng làm thuốc bằng cách phơi khô trong bóng râm.

Bạc Hà là một vị thuốc thơm, dễ uống, làm ra mồ hôi, hạ sốt, trị cảm mạo, ngạt mũi, đầu nhức, hỗ trợ tiêu hoá, chữa kém ăn, ăn uống không tiêu, đau bụng đi ngoài.

Tinh dầu Bạc Hà và mentola dùng làm thuốc sát trùng, xoa bóp nơi sưng đau, như khớp xương, thái dương khi đầu nhức.

• Bạc Hà dùng chữa cảm mạo, nhức đầu: Lá bạc hà 6g, kinh giới 6g, phòng phong 5g, bạch chỉ 4g, hành hoa 6g. Nước sôi đổ vào chờ 20 phút, uống lúc đang nóng.
• Bạc Hà có tác dụng khử mùi hôi, xua đuổi côn trùng: Bạc Hà có hơi cay và mùi thơm dễ chịu nên xông vào nhà sẽ giúp xua đuổi côn trùng ra khỏi nhanh chóng và làm dịu căn nhà bởi mùi thơm vốn có. Ở các vùng quê, người ta thường trồng cây Bạc Hà xung quanh nhà để hạn chế rắn đến gần và các loại côn trùng khác.
• Bạc Hà có tác dụng giúp trị hôi miệng: Bạc Hà có tính kháng khuẩn và sát khuẩn nên có tác dụng làm sạch và trị hôi miệng hiệu quả, mùi hương Bạc Hà dễ chịu. Có thể dùng lá tươi nhai trực tiếp hoặc uống trà bạc hà để mang đến hơi thở thơm mát, giảm đi mùi hôi khó chịu hoặc nhỏ 1 giọt tinh dầu Bạc Hà vào cốc nước ấm xúc miệng.Hiện nay, có rất nhiều loại kem bạc hà, nước súc miệng, hoặc kẹo bạc hà được sử dụng phổ biến rộng rãi.
• Bạc Hà có tác dụng giúp thư giãn, chống trầm cảm: Tinh dầu Bạc Hà giúp thư giãn tinh thần, tăng khả năng tập trung, tạo kích thích cho các giác quan. Sử dụng lá tươi đun nước để xông và uống trước khi ngủ, xông đèn hoặc hít hà tinh dầu Bạc Hà sẽ giúp bạn thoải mái tinh thần, có một giấc ngủ ngon và sâu hơn.
• Cây bạc hà có tác dụng giúp chống buồn nôn: Rất nhiều người xảy ra tình trạng say xe, say máy bay, say tàu ngầm,… Hãy thưởng thức ngay ly trà bạc hà nóng hoặc ngắt mấy lá Bạc Hà tươi cho vào khẩu trang giúp tình trạng buồn nôn không còn. Hoặc có thể dùng tinh dầu của nó nhỏ vào khăn tay hoặc khẩu trang dùng để hít khi đang di chuyển để giúp giảm mệt mỏi, không buồn nôn, tinh thần thư giãn.
• Tác dụng cây bạc hà trị viêm xoang, hen suyễn: Chất rosmarinic axit chống viêm có trong thành phần cây Bạc Hà giúp hỗ trợ ngăn ngừa và điều trị các bệnh về hô hấp rất hiệu quả. Dùng tinh dầu hoặc lá thảo dược tươi sẽ trị viêm mũi, phòng ngừa nhiễm trùng và tắc nghẽn. Ngoài ra còn điều trị hen phế quản, nhiễm trùng nấm.
• Tác dụng cây bạc hà trị mụn, sẹo, thâm, se khít lỗ chân lông: Dùng một ít lá Bạc Hà tươi đem rửa thật sạch và để ráo nước. Giã nát rồi sau đó đắp lên vùng có mụn, sẹo, thâm. Sử dụng trong khoảng thời gian dài sẽ làm mờ đi các vết thâm, giảm đi sự lây lan của mụn, da trở nên sáng đẹp. Hoặc dùng lá giã nát pha thêm với mật ong đắp lên da sẽ giúp se khít lỗ chân lông.
• Tác dụng của cây bạc hà chữa tiêu chảy: Sử dụng cây bạc hà tươi cho vào ly nước nóng ngâm trong 5 phút rồi uống sẽ giúp tình trạng tiêu chảy giảm hẳn. Bên cạnh đó vị thơm nồng của của nó sẽ giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa, phòng ngừa khó tiêu và hạn chế đau bao tử.

Lưu ý:

Bạc Hà là vị thuốc mang lại rất nhiều tác dụng hiệu quả, nhưng bên cạnh đó sẽ có những mặt hạn chế, cần phải lưu ý một số cách dùng cây Bạc Hà như sau:

+ Chỉ dùng tối đa 0,4ml/ngày, nếu quá liều lượng sẽ gây nhức đầu, chóng mặt. Nặng hơn có thể dẫn đến say sẩm.

+ Trẻ em dưới 2 tuổi không được sử dụng tinh dầu Bạc Hà, vì nó sẽ ảnh hưởng đến hệ hô hấp do hệ hô hấp ở trẻ còn yếu.

+ Trường hợp bị trào ngược axit dạ dày không nên sử dụng vì nó có tính làm dịu các cơ dạ dày, sẽ khiến axit trào ngược lên thực quản và làm bệnh tình ngày càng nặng hơn.

+ Những người dị ứng thành phần hóa học của chúng thường nổi mụn nước trong miệng và lỗ mũi.

+ Gây tương tác với một số thuốc kháng axit, cyclos porine.

+ Ngoài ra Bạc Hà còn có thể làm chậm nhịp tim đối với những người tiền sử bệnh tim.

+ Phụ nữ mang thai và cho con bú nên cân nhắc khi sử dụng.

Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng các bài thuốc từ Bạc Hà

3. Tác dụng của Tinh Dầu Bạc Hà đối với sức khỏe

• Dùng để xông hơi giải cảm, giảm triệu chứng đau đầu.
• Trị mụn bằng cách xông hơi da mặt bằng nước ấm có pha thêm vài giọt tinh dầu bạc hà sẽ giúp làm sạch nhờn trên da mặt và mụn cũng dần xẹp đi.
• Theo như khoa học đã chứng minh, chỉ cần hít tinh dầu bạc hà trong khoảng 1-2 giờ mỗi ngày có thể giúp cơ thể bạn giảm quá trình nạp calorie, giúp cơ thể bạn được giảm cân.
• Khử mùi, kháng khuẩn, làm sạch không khí.
• Có thể dùng để xua đuổi côn trùng, đặc biệt là chuột.
• Nhờ đặc tính của mình mà có thể điều trị các vấn đề về đường hô hấp như ho, hen xuyễn, viêm xoang và viêm phế quản.
• Thoa đều lên tóc để dưỡng và bôi lên da đầu cũng có thể ngăn chặn hình thành gàu và chấy rận.
• Kết hợp kem đánh răng với vài giọt tinh dầu bạc hà để vệ sinh sạch vùng khoang miệng và tránh tình trạng hôi miệng, đau răng.
• Nếu gặp phải triệu chứng cơ bắp, xương khớp bị đau nhức thì có thể sử dụng vài giọt vào bồn tắm để ngâm toàn bộ cơ thể và thư giãn. Hoặc có thể kết hợp tinh dầu bạc hà với một số loại dầu nền thiên nhiên để massage lên bộ phận cơ thể bị đau nhức.
• Nhờ khả năng tái tạo tế bào da và kháng khuẩn nên giúp cho các vết thương mau lành.
• Xử lý trường hợp chảy máu cam hiệu quả.
• Điều trị các vấn đề về hệ tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu.